پنجمین جلسه عرفان اسلامی
درجات منزل تهذیب؟!
متن خواجه عبدالله انصاری:
وَ هُوَ عَلى ثَلاثُ دَرَجاتٍ:
توضیح و ضرح عبارات خواجه عبدالله انصاری:
منزل تهذیب، دارای سه درجه است:
- تهذیب الخدمت
- تهذیب الحال
- تهذیب القصد
ان شاء الله به مرور، پیرامون هر سه درجه، به طور مفصّل شرح و بسط داده خواهد شد امّا در ارتباط با کلمه تهذیب، باید گفت این کلمه با واژه تذهیب اشتقاق کبیر[1] دارد، تهذیب به معنای زدودن زوائدِ مضر است که نتیجه آن تذهیب و طلا اندود کردن می باشد به بیان ساده تر، تهذیب نفس در هر یک از درجات سه گانه، موجبِ زیور و قیمتی شدن آن درجه می گردد. مثلاً تهذیب الخدمة، یعنی دور کردن آفت از اعمال حسنه و خدمات سالِک، که اگر چنین شود آن عمل، قیمتی شده و خریدار پیدا می کند و پسند یار می گردد ولی اگر عمل، از آن آفات، زدوده نشود نه تنها آن عمل، قیمت و بهایی نخواهد داشت بلکه چه بسا منجر به خیانت و زحمت نیز می گردد.
تهذیب الحال نیز چنین است یعنی شناسایی حالات درونی مضرّ برای سعادت انسان که در صورت قلع و قمع آن ها، حالات درونی انسان ارزشمند می گردد همچنین تهذیب القصد به معنای رعایت کردن اموری می باشد که باعث می شود نیّت و قصد انسان رفعت پیدا کرده و طلا اندود شود.